Voor u ligt alweer de laatste programmabegroting die wij in deze raadsperiode aan u presenteren. Een begroting waarin wij, met u, voor de komende vier jaar een stabiele basis hebben gelegd om verder te bouwen aan onze stad en de opgaven die er zijn. Dit verder bouwen begint begin volgend jaar na de gemeenteraadsverkiezingen en de bestuurswissel die daarop volgt. Terwijl begin 2026 ook gebruikt zal worden om de ambities uit de lopende raadsperiode verder te verankeren in beleid waarmee we deze een vervolg kunnen geven in de komende jaren. Denk daarbij voor de langere termijn aan de activiteiten in de Centrale As en laaggeletterdheid. We doen in deze begroting tevens een voorstel voor het beschikbaar houden van resterende middelen op een aantal onderdelen na de huidige raadsperiode.
We kijken met tevredenheid op een aantal ontwikkelingen die in de stad plaatsvinden en waar de komende jaren op wordt voortgebouwd. Ondanks de onrust in de wereld, in ons eigen land en soms ook lokaal, slagen wij er als gemeente in om verder te bouwen aan een stad waar het goed en veilig wonen en werken is. Die veiligheid willen wij ook voor onze bestuurders en medewerkers en vandaar dat wij in 2026 extra inzetten op de weerbare overheid.
Om verder te kunnen bouwen is het nodig dat de kaders daarvoor helder zijn. Vanuit de omgevingsvisie en verschillende omgevingsprogramma’s werken we verder aan de groei van de stad inclusief bijbehorend kwaliteitskader dat daarvoor ontwikkeld is. En waarbij we ondernemers en ontwikkelaars blijven stimuleren tot verduurzaming.
De activiteiten in en rondom de Centrale As worden met de middelen vanuit het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV), de nieuwe ronde Kansrijke Wijk, de regiodeal en de woondeal voortgezet. En dat geldt ook voor de instandhouding van al hetgeen in Nieuwegein inmiddels in de openbare ruimte is gerealiseerd. Actualisatie van de beheerplannen staat voor 2028 op de rol en de financiële effecten die daarmee samenhangen vormen één van de pijlers voor het onderzoek naar Duurzaam Financieel Evenwicht (DFE) dat wij in het eerste kwartaal van 2026 aan u presenteren.
In het sociaal domein wordt de verbindende lijn uit de Koers Sociaal Domein steeds meer zichtbaar. Samen met de Omgevingsvisie vormt deze koers het richtsnoer voor de toekomst van onze stad. De landelijke trend van stijging van de uitgaven voor jeugdhulp en voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), speelt ook in Nieuwegein. Mede hierom bevatte de Kadernota 2026 al voorstellen die bijdragen aan een sluitende meerjarenbegroting. Ook zijn er in de Kaderraad van 10 juli 2025 besluiten genomen over het versterken van het voorliggend veld en zijn er moties aangenomen over bijvoorbeeld meerjarige afspraken met maatschappelijke partners. De onlangs verschenen monitor sociale kracht laat zien dat deze extra investeringen noodzakelijk zijn. De uitwerking en implementatie van dit alles heeft een plek gekregen in de voorliggende begroting.
Bovenstaande ontwikkelingen leunen sterk op een organisatie waarin de beschikbaarheid van personeel op sommige beleidsterreinen een uitdaging blijft en daarmee een risico vormt voor onze realisatiekracht. En we kunnen al lang niet meer om de toenemende digitalisering binnen onze organisatie (maar ook samenleving) heen. De ontwikkelingen gaan daarvoor te snel, maar bieden ook veel kansen. De middelen die via de Kadernota 2026 beschikbaar zijn gesteld worden gebruikt om de I-visie handen en voeten te geven, om het datagedreven werken te stimuleren en om te blijven voldoen aan de (toenemende) eisen op het gebied van informatieveiligheid. Want met de kansen nemen ook de risico’s toe.
De financiële basis, die in de Kadernota 2026 is gelegd, stelt ons in staat op al deze terreinen verder te werken. Tegelijkertijd hebben we in het traject Sluitende Meerjarenbegroting (SMB) gezien dat voor de verdere toekomst het blijven monitoren van onze financiële positie noodzakelijk blijft. De actualisatie van de beheerplannen is hiervoor al kort even genoemd, maar ook het programma Parels van de wijken (onderwijshuisvesting) vraagt na 2029 om extra middelen voor kapitaallasten en de noodzakelijke tijdelijke huisvesting. We weten nu nog niet wat de totale financiële impact van de tijdelijke huisvesting op de langere termijn zal zijn, wel weten we dat deze, vanwege een korte afschrijvingstermijn, aanzienlijk is. In de kadernota 2027 hebben we inzicht in de benodigde investeringen en het effect hiervan op de begroting. Daarnaast stijgen de kapitaallasten in deze begroting al vanwege de noodzakelijke indexering van de investeringskredieten van de onderwijshuisvesting.
En dan hebben we de onzekerheden over de kostenontwikkelingen binnen het sociaal domein, of ten aanzien van de middelen die we van het Rijk ontvangen nog niet genoemd. Genoeg reden om via actualisatie van het Duurzaam Financieel Evenwicht mogelijke scenario’s voor de ontwikkeling van het begrotingssaldo op de langere termijn in kaart te brengen en aan u te presenteren. Zodat wij u en ook een nieuwe raad in staat stellen om toekomstige besluiten in de juiste context te wegen en te nemen. In de financiële paragraaf, die hierna volgt, gaan we in op het perspectief voor 2029 dat op basis van alle voorstellen uit de Kadernota 2026 is ontstaan.
De behandeling van de begroting staat gepland voor de raadsvergadering van 6 november en in aanloop daarnaartoe gaan wij met u in gesprek tijdens de Avond voor de Stad. Wij wensen u ook dit jaar weer veel succes bij de voorbereiding op die gesprekken.
Nieuwegein, 30 september 2025